1 ngày cùng Đội k90

Kiên trì từng nguồn tin

“Có khi mất hàng tuần, thậm chí hàng tháng chỉ để xác minh một nguồn tin…”, Thượng tá Lã Phú Huy, Đội trưởng Đội K90 chia sẻ. Công tác chuẩn bị bao giờ cũng bắt đầu bằng việc tiếp nhận, đối chiếu thông tin từ nhiều phía: Lời kể của cựu chiến binh, sự chỉ dẫn của người dân, hồ sơ lưu trữ của các cơ quan chức năng về các trận đánh ác liệt năm xưa. Mỗi chi tiết, mỗi mốc thời gian, từng tấc đất, hàng cây đều có thể là đầu mối quý giá.

Nguồn tin lần này đến từ lời kể của cựu chiến binh Hà Ngọc Điệp, ngụ ấp Thới An A, xã Phong Điền, TP Cần Thơ. Theo lời ông Điệp, những năm 1968 – 1970 ông khoảng 7 tuổi từng chứng kiến một trận đánh khốc liệt vào khu vực ấp Thới An A ngày nay. Trong ký ức của ông, có chiến sĩ của ta hy sinh, được Nhân dân chôn cất tại nền sân Đình (khu nghĩa trang tạm, nay là khuôn viên Trụ sở sinh hoạt văn hóa ấp Thới An A), cách bờ kênh chừng 20 mét. “Chúng tôi xót xa khi biết có nhiều HCLS chưa quy tập về Nghĩa trang liệt sĩ. Khi biết Đội K90 thực hiện nhiệm vụ này, chúng tôi liên hệ và cung cấp thông tin”, ông Điệp xúc động.

Cùng tâm trạng ông Điệp, CCB Phạm Văn Nguyên, 68 tuổi, xã Phong Điền là một trong những người tham gia cung cấp thông tin và đồng hành cùng Đội K90 lâu năm phấn khởi: “Tôi cũng nghe những người lớn tuổi kể về khu nghĩa trang tạm nay là nền Trụ sở sinh hoạt văn hóa ấp Thới An A. Giờ, Đội K90 tiến hành khảo sát, ghi nhận thông tin và tiến hành tìm kiếm chúng tôi rất cảm động và mong Đội tìm, quy tập hết HCLS ở khu này để an táng ở Nghĩa trang liệt sĩ”. Khu vực Trụ sở sinh hoạt văn hóa ấp Thới An A, xã Phong Điền rộng khoảng 20m, dài 50m bao gồm khu nhà hơn 200m2 và khu vực sân lát gạch, khu vực vệ sinh. Xung quanh là nhà dân và vườn cây trái. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, vùng đất này đã thay đổi nhiều, nhiều lớp phù sa bồi lắng. Vậy mà, bằng tình cảm và trách nhiệm của mình, cán bộ Đội K90 không bỏ sót chi tiết nào. Họ dò hỏi hàng xóm, tham khảo bản đồ quân sự cũ, rồi phối hợp chính quyền địa phương để khoanh vùng, định vị.

Khi mặt trời lên khỏi lũy tre, đội hình chia thành từng tốp. Người căng dây xác định ô đào, người chuẩn bị dụng cụ. Cuốc, xẻng, máy bơm nước… tất cả đều sẵn sàng. Dỡ hết lớp gạch, nền đất trở nên nhão, mềm do nước ngập vì mưa lớn liên tục ảnh hưởng áp thấp nhiệt đới nhiều ngày qua. Cứ mỗi lớp đất bới lên, hố đào lại đầy nước đục ngầu, buộc chiến sĩ phải bơm khô rồi mới tiếp tục. Mỗi ngày, trung bình các anh phải lao động liên tục 08 tiếng. Mưa dầm thì áo quần ướt sũng, nắng hạn thì lưng áo cháy rát. Nhưng không ai nản chí. Họ hiểu, từng nhát cuốc, từng thớ đất bới lên không chỉ đơn thuần là lao động, mà còn là hành động tri ân với đồng đội đã ngã xuống.

Khoảnh khắc thiêng liêng

Đầu giờ chiều ngày 08/9/2025 sau hàng chục hố đào, hàng trăm khối đất đá được lật tung, đội tìm thấy dấu hiệu đặc biệt: một mảnh nilon màu xanh đã mục, lẫn trong lớp đất nâu sẫm. Không khí như lắng lại. Tất cả dừng tay, nhường chỗ cho những người có kinh nghiệm nhất. Công tác lúc này trở nên cẩn trọng tuyệt đối. Từng nắm đất nhỏ được gạt đi, từng mẫu xương được lựa tìm bằng tay, rửa sạch, cùng với đó là những di vật còn sót lại như: Cúc áo, được nâng niu, đặt riêng trong hộp. Rồi được gói buộc cẩn trọng, trang nghiêm.

Ngoài trời mưa vẫn rả rích, tiếng khấn thầm của CCB Hà Ngọc Điệp trước 03 HCLS vừa được tìm thấy, mắt ai cũng đỏ hoe. Giây phút ấy, bao mệt nhọc dường như tan biến, chỉ còn lại niềm xúc động thiêng liêng trong lòng cán bộ, chiến sĩ Đội K90. Không phải lúc nào công việc cũng thuận lợi như hôm nay. Nhiều lần, cả đội đào suốt mấy ngày nhưng không phát hiện được gì, hoặc thông tin chỉ đúng một phần, khiến việc xác minh phải làm lại từ đầu. Những địa điểm chôn cất năm xưa nay bị lấp kín dưới hàng ngàn khối đất, gạch, rễ cây. Có nơi, phải đào sâu hơn hai mét mới chạm đến lớp đất cũ. Dù vất vả, nhưng chưa bao giờ cán bộ, chiến sĩ Đội K90 cho phép mình bỏ cuộc. Chính sự kiên định ấy đã giúp họ tìm thấy hàng nghìn bộ hài cốt liệt sĩ, đưa về đất mẹ trong niềm tri ân vô hạn của Nhân dân cả nước suốt hành trình ¼ thế kỷ thực hiện nhiệm vụ.

Cảm mến trước việc làm của Đội K90, Nhân dân ở Thới An A luôn ân cần giúp đỡ. Những ngày mới bắt đầu công việc ở vùng đất mới, bà con còn mang nước, gửi vài con cá, mớ rau để bổ sung vào phần ăn của cán bộ, chiến sĩ trong Đội. Ông Phạm Văn Nguyên, 68 tuổi xúc động: “Bộ đội vất vả quá! Ngày nào cũng lấm lem bùn đất, mà vẫn kiên trì đào bới. Chúng tôi nhìn mà thương lắm! Nhờ có các chú mà những liệt sĩ hy sinh trên đất này được đưa về sum họp với đồng đội, với gia đình”. Hôm đó, chú Nguyên sang nhà một hộ dân ở Thới An A, quăng lưới mang sang hơn chục ký cá tra để anh em trong đội dùng dần.

Thượng tá Lê Tuấn Em, Chính trị viên Đội K90, thể hiện quyết tâm trước đại diện chính quyền địa phương, Nhân dân và CCB xã Phong Điền trong ngày gặp gỡ, xác nhận thông tin tìm kiếm, quy tập HCLS: “Chúng tôi chỉ có một quyết tâm: Còn có thông tin, còn Nhân dân, còn đồng đội gửi gắm, thì còn tìm. Dù mưa to gió lớn, dù đất sâu bùn lầy, chúng tôi vẫn làm cho đến khi nào không thể”. Câu nói giản dị ấy là lời khẳng định của biết bao thế hệ cán bộ, chiến sĩ Đội K90 suốt mấy chục năm qua. Với họ, nhiệm vụ không chỉ là trách nhiệm mà còn là nghĩa cử thiêng liêng, là sợi dây nối liền giữa hiện tại với quá khứ.

Hoàng hôn phủ quá nửa vườn cây trái xứ Thới An A, những bộ HCLS tìm thấy, trang trọng xếp ngay ngắn trên bàn thờ tạm. Khói hương vẫn còn vương trên mái tóc, vai áo ướt sũng của người lính. Ai nấy thấm mệt, nhưng ánh mắt sáng ngời. Một ngày của Đội K90 khép lại bằng những bước chân đầy bùn đất, nhưng nhẹ nhõm trong tâm hồn. Ngày mai, ngày kia và nhiều ngày nữa, những người lính Đội K90 vẫn bền bỉ tìm kiếm. Hết khu vực Trụ sở sinh hoạt văn hóa ấp Thới An A, họ lại chuyển khu vực khác với thông tin mới xác nhận./.