Truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” từ bao đời nay vẫn lan tỏa trong từng nếp nghĩ, cách làm của người Việt. 80 năm kể từ ngày khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, 50 năm hòa bình, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, gần 40 năm đổi mới, càng đi sâu vào thực tiễn, càng thấm thía lời căn dặn của Bác Hồ trong Di chúc: “Đầu tiên là công việc đối với con người”.
Lời dặn và trách nhiệm
Trong bản Di chúc thiêng liêng, Chủ tịch Hồ Chí Minh dành sự quan tâm đặc biệt đối với thương binh, gia đình liệt sĩ. “Đảng, Chính phủ và đồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn… không để họ bị đói rét”. Người cũng nhấn mạnh trách nhiệm xây dựng các bia tưởng niệm, vườn hoa ghi công để “giáo dục tinh thần yêu nước cho Nhân dân ta”. Khắc ghi lời Bác, những năm qua, Đảng, Nhà nước và Nhân dân thực hiện nhất quán, bền bỉ nhiều chính sách ưu đãi người có công. Tính đến tháng 6/2025, cả nước có trên 9,2 triệu người có công được thụ hưởng chính sách ưu đãi; 6 tháng đầu năm 2025, Chính phủ trao thêm 325 Bằng “Tổ quốc ghi công” cho gia đình liệt sĩ; hoàn thành 100% việc xây dựng, sửa chữa nhà cho người có công.
Từ những chủ trương, chính sách thiết thực, hàng triệu gia đình có công với cách mạng được hỗ trợ chính sách, an sinh xã hội. Ông Đinh Văn Sáu, 71 tuổi, ngụ xã Vĩnh Thuận, tỉnh An Giang xúc động kể: “Tôi có cha và hai chú là liệt sĩ, bà nội tôi được vinh danh Mẹ Việt Nam anh hùng. Con tôi được nhiều ưu đãi của Nhà nước trong học tập, nay có việc làm ổn định. Gia đình được hưởng các chính sách rất kịp thời và nghĩa tình”. Còn tại xã Vĩnh Phong, tỉnh An Giang, CCB Trần Văn Thôn chia sẻ: “Tôi được nhận công việc bảo vệ tại Khu chứng tích chiến tranh Rừng tràm Bang Biện Phú và Đền thờ Anh hùng liệt sĩ, người có công. Ở tuổi 60 ngày ngày chăm lo hương khói cho anh hùng liệt sĩ, có thêm thu nhập, tôi cũng cảm thấy ấm lòng”.
Vùng đất An Giang, Đồng Tháp, Cà Mau, Vĩnh Long, TP. Cần Thơ… có nhiều nghĩa trang liệt sĩ, đền thờ, bia tưởng niệm được đầu tư khang trang. Hiện địa bàn Quân khu có 116 nghĩa trang liệt sĩ với 146.103 ngôi mộ và trên 36.000 mộ liệt sĩ do thân nhân quản lý. Riêng tỉnh An Giang hiện có 4 Đền thờ Anh hùng liệt sĩ và người có công với tổng kinh phí xây dựng trên 250 tỷ đồng. Những “địa chỉ đỏ” ấy là nơi an nghỉ của những người đã ngã xuống và cũng là nơi giáo dục truyền thống cho thế hệ mai sau. Đại tá Hồ Văn Đấu, Chủ tịch Hội CCB xã Vĩnh Phong, tỉnh An Giang trần tình: “Chúng tôi phối hợp các ngành đoàn thể, trường học tổ chức kể chuyện truyền thống cho học sinh. Đặc biệt, trên địa bàn có Khu chứng tích chiến tranh Rừng tràm Bang Biện Phú và Đền thờ Anh hùng liệt sĩ, người có công, đây là những “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống hiệu quả nhất”.
Nối mạch truyền thống
Tri ân không chỉ bằng lời nói hay tượng đài mà còn là hành trình bền bỉ. Những năm qua, Ban Chỉ đạo 515 Quân khu triển khai đồng bộ công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS. Giai đoạn 2021–2025, Quân khu đã tìm kiếm, quy tập được 1.228 HCLS, trong đó 19 trường hợp xác định được danh tính (quy tập tại địa bàn Quân khu 545 HCLS, trong đó có 17 liệt sĩ xác định được danh tính; tại Campuchia là 683 HCLS, có 2 liệt sĩ xác định được danh tính). Cùng thời gian này, gần 900 mẫu sinh phẩm được giám định ADN. Kết quả có 80 mẫu xác định danh tính, con số khiêm tốn nhưng mỗi trường hợp là kết quả của sự nỗ lực, quyết tâm, tinh thần trách nhiệm của đồng đội, sự vỡ òa cảm xúc của thân nhân trong niềm vui đoàn tụ. Nhà nước bố trí trên 275 tỷ đồng ngân sách trung ương và trên 28 tỷ đồng ngân sách địa phương để phục vụ công tác này.
Mùa khô 2024–2025, Đội K93, Bộ CHQS tỉnh An Giang quy tập được HCLS Ngô Văn Liên, quê tỉnh Nghệ An (cũ), hy sinh tại Campuchia. Bà Ngô Thị Lý, thân nhân liệt sĩ, nghẹn ngào: “Gia đình tôi tìm kiếm suốt 50 năm qua. Đầu tháng 7, nhận được thông báo từ Đội K93, chúng tôi mừng đến bật khóc. Cuối cùng, chú tôi cũng đã được trở về quê hương”. “Những kết quả đạt được, góp phần xoa dịu nỗi đau chiến tranh, đáp ứng nguyện vọng thiết tha của người thân các liệt sĩ, được xã hội đồng tình ủng hộ, cấp ủy, chính quyền địa phương và Nhân dân tin tưởng đánh giá cao”, Thiếu tướng Huỳnh Văn Ngon, Phó Chính ủy, Trưởng Ban Chỉ đạo 515 Quân khu nhấn mạnh.
Từ hành trình tìm mộ liệt sĩ, làm rõ từng danh tính, đến những chính sách nhân văn chăm lo cho người có công… tất cả hòa quyện tạo nên nền tảng bền vững về tinh thần, văn hóa và lòng yêu nước. Nét đẹp tri ân không chỉ nằm ở vòng hoa tưởng niệm, ở phút mặc niệm trầm lắng mà lan tỏa trong từng nếp sống, việc làm, từ những cán bộ chính sách miệt mài hoàn thiện hồ sơ, đến người chiến sĩ vượt suối, băng rừng tìm HCLS. Chúng ta biết ơn và sống xứng đáng, tiếp nối dòng chảy không ngừng nghỉ của truyền thống yêu nước, như lời Bác Hồ căn dặn: “Máu đào của các liệt sĩ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ chói. Sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ đã chuẩn bị cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết quả tự do. Nhân dân ta đời đời ghi nhớ công ơn các liệt sĩ và chúng ta phải luôn luôn học tập tinh thần dũng cảm của các liệt sĩ để vượt tất cả khó khăn, gian khổ, hoàn thành sự nghiệp cách mạng mà các liệt sĩ chuyển lại cho chúng ta...”./.
Bài cuối: Tập trung nguồn lực